Vì sao Layer 2 trên Ethereum là lựa chọn hợp lý hơn Layer 1?

Với việc chính phủ Việt Nam chính thức công nhận tài sản số là một ngành đầu tư chiến lược, một cánh cửa mới đang mở ra cho các doanh nghiệp trong nước. Lần đầu tiên, công nghệ blockchain trở thành một phần trong tầm nhìn phát triển dài hạn của quốc gia.

Khi bắt đầu xây dựng, mọi người sẽ có nhiều lựa chọn về nền tảng công nghệ blockchain. Và câu hỏi đặt ra là: có nên xây dựng một blockchain riêng, hay còn gọi là Layer 1, từ đầu? Hay lựa chọn con đường khác là Layer 2 trên Ethereum? Bài viết này sẽ phân tích vì sao xây dựng Layer 2 trên Ethereum không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà là chiến lược thông minh giúp doanh nghiệp Việt Nam tiến nhanh, tiến chắc và tiến xa trên bản đồ blockchain toàn cầu.

Định nghĩa Layer 2

Layer 2 (hay còn gọi là Tầng mở rộng thứ 2) là thuật ngữ dùng chung cho các giải pháp mở rộng được xây dựng trên mạng lưới Ethereum (hoặc một blockchain Layer 1 khác), nhằm giảm phí giao dịch, tăng tốc độ xử lý mà vẫn kế thừa được tính bảo mật và tính toàn vẹn dữ liệu của Layer 1.

So sánh hình tượng, Ethereum giống như một tuyến cao tốc huyết mạch quốc gia, nơi mọi hoạt động đều diễn ra công khai, bảo mật và đáng tin cậy, nhưng đôi khi có thể quá tải lưu lượng và phí cầu đường tăng cao. Layer 2 chính là những tuyến cao tốc được xây dựng song song, giúp phân tán lưu lượng, rút ngắn thời gian di chuyển và giảm chi phí cầu đường, trong khi vẫn kết nối chặt chẽ với tuyến huyết mạch để đảm bảo độ an toàn và tính minh bạch tuyệt đối.

Hiện nay, nhiều cao tốc Layer 2 đã và đang được xây dựng với các công nghệ khác nhau, tạo thành những stack hạ tầng đa dạng cho các nhà phát triển lựa chọn. Một số stack phổ biến có thể kể đến như OP Stack (phát triển bởi Op Labs), Arbitrum Orbit (phát triển bởi Offchain Labs), ZKSync Elastic Network (phát triển bởi Matter Labs), hay Starknet SN Stack (phát triển bởi Starkware), mỗi giải pháp đều có mã nguồn mở, cung cấp công cụ triển khai mạng lưới riêng, thừa hưởng bảo mật từ Ethereum nhưng linh hoạt hơn về hiệu suất, phí và tính tùy biến.

Phân tích lợi thế xây dựng Layer 2 so với Layer 1

Khi một tổ chức bắt đầu cân nhắc triển khai hạ tầng blockchain riêng, việc xây dựng một Layer 1 từ con số 0 có thể nghe hấp dẫn về mặt tự chủ công nghệ, toàn quyền quản trị, và thương hiệu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy đây là một con đường tốn kém và nhiều rào cản dưới đây:

• Tổ chức phải đầu tư xây dựng hạ tầng bảo mật cho cơ chế đồng thuận (thông qua việc tìm kiếm validator, ưu đãi tài chính cho validator).
• Thu hút người dùng và thanh khoản từ số 0 trong khi token gốc của mạng lưới chưa có trị, khó thu hút tài sản giá trị cao vào nền kinh tế của chain.
• Xây dựng lại toàn bộ hệ sinh thái phụ trợ như ví, nền tảng theo dõi giao dịch, cầu nối tới các blockchain khác cùng với thanh khoản cho cầu, các dịch vụ oracle bảo mật cao, các ứng dụng DeFi, các ứng dụng social, v.v...

Ngược lại, xây dựng Layer 2 của Ethereum là một giải pháp mang tính chiến lược hơn nhiều. Không chỉ thừa hưởng trực tiếp tính năng bảo mật tài sản của Ethereum, nơi hằng trăm tỷ USD giá trị đang lưu thông hằng ngày, Layer 2 còn giúp các tổ chức dễ dàng thu hút nguồn thanh khoản, nguồn vốn, nguồn ngoại tệ và số lượng người dùng khổng lồ trên Ethereum. Giống như việc nền kinh tế Việt Nam mở cửa kết nối với nền kinh tế toàn cầu, thu hút vốn đầu tư nước ngoài thay vì khép mình tách biệt. Ngoài ra, các ứng dụng blockchain được phát triển bởi đội ngũ nội địa cũng dễ dàng tiếp cận với người dùng quốc tế hơn, tận dụng bản chất xuyên quốc gia của Layer 2 Ethereum.

Về phương diện kỹ thuật, các stack Layer 2 nêu ra ở trên đều cho phép xây dựng một mạng lưới tùy biến cao: bạn có thể chọn app chain hoặc general-purpose chain, quyết định mô hình kinh tế riêng, lựa chọn token trả phí gas trong nội bộ mạng lưới, tuỳ biến môi trường phát triển cho ứng dụng, và vẫn giữ khả năng tương thích và cầu nối với Ethereum. Đây là sự linh hoạt mà Layer 1 truyền thống khó đạt được, vừa tiết kiệm thời gian phát triển, vừa phù hợp với từng nhu cầu đặc thù của doanh nghiệp hay quốc gia.

Không chỉ hợp lý về mặt kỹ thuật, Layer 2 còn hợp lý về mặt kinh tế. Mặc dù các mạng Layer 2 vẫn gửi dữ liệu về Ethereum để đảm bảo tính minh bạch và bảo mật, nhưng chi phí trả cho Ethereum (dưới dạng phí gas để gửi calldata hoặc gửi dữ liệu vào blob) thường rất nhỏ, phần lớn dưới 1 phần trăm trên số phí gas mà Layer 2 thu được từ người dùng. Điều này cho thấy mô hình Layer 2 vừa bền vững, vừa có biên lợi nhuận cao, tạo ra động lực kinh tế rõ ràng cho bất kỳ ai muốn triển khai mạng lưới riêng.

Tóm lại, thay vì lựa chọn con đường tốn kém và cô lập của Layer 1, xây dựng Layer 2 trên Ethereum là một lựa chọn khôn ngoan cả về kỹ thuật lẫn chiến lược, giúp các tổ chức Việt Nam tiến nhanh, tiến chắc, và hội nhập toàn cầu một cách chủ động và hiệu quả.

Những Layer 2 nổi bật

Hiện nay, nhiều Layer 2 trên Ethereum đang nổi lên như những trung tâm thanh khoản và hạ tầng quan trọng trong hệ sinh thái blockchain toàn cầu. Arbitrum và Base hiện là hai Layer 2 có tổng giá trị tài sản (TVL) lớn nhất, thu hút hơn 30 tỷ USD thanh khoản và hàng triệu người dùng hoạt động thường xuyên. Base, được phát triển bởi Coinbase, không chỉ là cửa ngõ để đưa người dùng Web2 vào Web3 mà còn đang dần trở thành điểm đến phổ biến cho các dự án DeFi và social. Mới đây, Robinhood đã chọn công nghệ Arbitrum Orbit để triển khai chuỗi riêng của mình và phát hành token chứng khoán, chứng minh khả năng đáp ứng nhu cầu của công nghệ Layer 2 Ethereum cho doanh nghiệp tài chính truyền thống. Không kém cạnh, World Chain, Layer 2 của Sam Altman (CEO của OpenAI), cũng lựa chọn xây dựng dựa trên OP Stack, nhằm phục vụ hàng trăm triệu người dùng trong tương lai.

Ở phía ZK Rollup, zkSync nổi bật với việc cung cấp ZKSync Elastic Network, cho phép xây các Layer 2 ứng dụng bằng chứng Zero Knowledge. Một trong những dấu mốc đáng chú ý là Deutsche Bank, một trong những ngân hàng lớn nhất châu Âu, đã công bố ứng dụng công nghệ zkSync vào việc thử nghiệm lưu trữ và giao dịch tài sản số.

Kết luận

Trong bối cảnh con người và doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước định hình vị thế trong kỷ nguyên tài sản số, việc lựa chọn hạ tầng phù hợp để xây dựng mạng lưới blockchain là một quyết định mang tính chiến lược. Thay vì dựng lại bánh xe với một Layer 1 mới, Layer 2 mang đến con đường thông minh hơn: tiết kiệm chi phí, thừa hưởng bảo mật và thanh khoản từ Ethereum (là nền kinh tế onchain toàn cầu), linh hoạt về công nghệ, và quan trọng nhất là thu hút dòng vốn từ nhà đầu tư quốc tế dễ dàng.